Ezlaw - Những ngày vừa qua, các sự kiện của một vụ trọng án tại Bình Phước gây xôn xao dư luận và được nhiều tờ báo và các trang báo mạng đưa tin sát sao. Tuy nhiên, từ áp lực và sự quan tâm đặc biệt của người đọc tới sự kiện này, nhiều tờ báo đưa ra các tin tức không chính xác hoặc chưa được xác nhận bởi cơ quan điều tra hay nguồn chính thống.
Bài viết của luật sư Trinh Nguyễn và cộng sự dưới đây nêu lên một quan sát dưới góc độ pháp luật về những rủi ro các nhà báo khi tác nghiệp cần lưu ý để tránh vi phạm pháp luật.
--------
Quan sát cho thấy, việc giải thích một hành vi bị chi phối bởi Điều 258 BLHS chưa được cụ thể hóa bởi các văn bản hướng dẫn dưới luật.
Để truy tố theo Điều 258, để làm cơ sở định tội này, cần phải có 2 điều kiện cần và đủ. Lợi dụng và xâm phạm là hai hành vi cần và đủ.
Nhìn qua một số nước có nền luật pháp phát triển, người dân thường tìm đến công lý để yêu cầu đòi bồi thường cho những xâm phạm về tinh thần cũng như thể chất. Những câu chuyện kiện báo chí không còn những cảnh báo nơi xa nữa mà các rủi ro ấy đã “thập thò” trước ngõ xã hội Việt Nam.
Có ý kiến cho rằng “người của công chúng” (ví dụ: người nổi tiếng, ca sĩ, ngôi sao điện ảnh, người mẫu…) là chủ thể bị hạn chế quyền riêng tư. Bởi lẽ, họ là chủ thể đặc biệt, là người có tầm ảnh hưởng, uy tín nhất định của xã hội. Họ cần phải làm gương và việc hạn chế quyền riêng tư của họ nhằm bảo đảm việc họ có ảnh hưởng lành mạnh tới xã hội, đặc biệt là giới trẻ.
Tuy nhiên, xét trên khía cạnh pháp luật, quan niệm này cần phải được xem xét lại.
Những điều luật này nói lên hai điều quan trọng. Một là, việc kết tội một ai đó vi phạm pháp luật hình sự là nhiệm vụ của Tòa án. Hai là, một người chỉ bị coi là có tội khi đã có bản án kết tội có hiệu lực từ Tòa án - cho tới khi bị tòa án buộc tội thì người này vẫn vô tội, là một người như mọi người khác.
Do đó, việc báo chí “giật tít” một bài báo là “tên cướp máu lạnh” hay “tên tội phạm nguy hiểm” thay vì để tiêu đề là “nghi phạm” vô hình trung đã kết án một người nào đó mặc dù người này đang trong quá trình điều tra và chưa buộc tội bởi một bản án có hiệu lực của tòa án.
Ngoài ra, việc báo đưa ra những tiêu đề mang tính định hướng dư luận, đưa ra những tiêu đề như đã nêu trên có khả năng ảnh hưởng đến uy tín danh dự của đối tượng được đăng báo và có thể bị đối tượng này khởi kiện nếu các thông tin chưa được kiểm chứng chính xác.
Điều 258 Bộ luật Hình sự
Quan sát cho thấy, việc giải thích một hành vi bị chi phối bởi Điều 258 BLHS chưa được cụ thể hóa bởi các văn bản hướng dẫn dưới luật.
Để truy tố theo Điều 258, để làm cơ sở định tội này, cần phải có 2 điều kiện cần và đủ. Lợi dụng và xâm phạm là hai hành vi cần và đủ.
(theo Bình luận khoa học tập 8 - phần các tội phạm của ông Đinh Văn Quế, nguyên chánh tòa hình sự tòa án NDTC, nhà xuất bản TPHCM)
- Theo đó, “nếu lợi dụng nhưng chưa xâm phạm hoặc xâm phạm nhưng không lợi dụng thì chưa phải là hành vi phạm tội này”. Lợi dụng có nghĩa là sử dụng một quyền nào đó theo luật định cho một mục đích tư lợi không chính đáng.
- Hơn nữa, các cơ quan tiến hành tố tụng cần chứng minh là hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ đã xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân là lợi ích gì. Nếu lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân không bị xâm phạm thì hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ chưa cấu thành tội này.
Thêm vào đó, khác với các tội danh khác như tội vu khống - Điều 122 BLHS, cần có người bị hại, để truy tố Điều 258 thì không cần chứng minh có người bị hại.
Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân
Nhìn qua một số nước có nền luật pháp phát triển, người dân thường tìm đến công lý để yêu cầu đòi bồi thường cho những xâm phạm về tinh thần cũng như thể chất. Những câu chuyện kiện báo chí không còn những cảnh báo nơi xa nữa mà các rủi ro ấy đã “thập thò” trước ngõ xã hội Việt Nam.
Có ý kiến cho rằng “người của công chúng” (ví dụ: người nổi tiếng, ca sĩ, ngôi sao điện ảnh, người mẫu…) là chủ thể bị hạn chế quyền riêng tư. Bởi lẽ, họ là chủ thể đặc biệt, là người có tầm ảnh hưởng, uy tín nhất định của xã hội. Họ cần phải làm gương và việc hạn chế quyền riêng tư của họ nhằm bảo đảm việc họ có ảnh hưởng lành mạnh tới xã hội, đặc biệt là giới trẻ.
Tuy nhiên, xét trên khía cạnh pháp luật, quan niệm này cần phải được xem xét lại.
Người nổi tiếng hay một người bình thường, ai cũng là con người và đều được bảo vệ bởi hiến pháp. Nếu vin vào lý do người nổi tiếng thì cần phải bị hạn chế quyền riêng tư nhằm đảm bảo các mục đích xã hội là không công bằng và bất hợp lý trên phương diện pháp luật. Việc báo chí sử dụng thông tin cá nhân của một người và đưa ra những thông tin bất lợi cho người đó là không phù hợp với quy định của pháp luật.
Kết tội nghi phạm đang bị điều tra và định hướng dư luận
Những điều luật này nói lên hai điều quan trọng. Một là, việc kết tội một ai đó vi phạm pháp luật hình sự là nhiệm vụ của Tòa án. Hai là, một người chỉ bị coi là có tội khi đã có bản án kết tội có hiệu lực từ Tòa án - cho tới khi bị tòa án buộc tội thì người này vẫn vô tội, là một người như mọi người khác.
Do đó, việc báo chí “giật tít” một bài báo là “tên cướp máu lạnh” hay “tên tội phạm nguy hiểm” thay vì để tiêu đề là “nghi phạm” vô hình trung đã kết án một người nào đó mặc dù người này đang trong quá trình điều tra và chưa buộc tội bởi một bản án có hiệu lực của tòa án.
Ngoài ra, việc báo đưa ra những tiêu đề mang tính định hướng dư luận, đưa ra những tiêu đề như đã nêu trên có khả năng ảnh hưởng đến uy tín danh dự của đối tượng được đăng báo và có thể bị đối tượng này khởi kiện nếu các thông tin chưa được kiểm chứng chính xác.
---
Với sự thiếu vắng các văn bản hướng dẫn dưới luật và việc một người có thể bị truy tố mà không cần yếu tố có sự tố cáo của người bị hại đã trở thành một mối rủi ro thập thò và chực chờ ngay trên bàn phím của các nhà báo khi tác nghiệp. Do đó, việc có một cơ chế thực sự hiệu quả nhằm giúp nhà báo có thêm quyền hạn và được bảo đảm trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm cần thiết nhằm giúp cho báo chí hoàn thành được nhiệm vụ của mình.
*Các bạn có thể xem bài viết gốc tại đây.
Thông tin về tác giả: Luật Sư Trinh Nguyễn
Luật sư Trinh Nguyễn với bằng Thạc sỹ Luật Thương mại tại Úc là một trong số ít những người Việt Nam được công nhận hành nghề tư vấn cả hai hệ thống luật, Thông luật và Dân luật. Lĩnh vực tư vấn chuyên sâu của bà là xây dựng, bất động sản và hỗ trợ cho các khách hàng là người nước ngoài trong hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.
Luật sư Trinh Nguyễn với bằng Thạc sỹ Luật Thương mại tại Úc là một trong số ít những người Việt Nam được công nhận hành nghề tư vấn cả hai hệ thống luật, Thông luật và Dân luật. Lĩnh vực tư vấn chuyên sâu của bà là xây dựng, bất động sản và hỗ trợ cho các khách hàng là người nước ngoài trong hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.
- Văn phòng Luật Trinh Nguyễn và cộng sự: http://tnp-law.com/index.php
- Địa chỉ: Lầu 8, 8 Nguyễn Huệ, Quận 1, TPHCM (ĐT: 08 38246172)
- Email: info@tnp-law.com
-------------------------
Vào 11 giờ 11 phút ngày 11 tháng 1 năm 2016, hệ thống hợp đồng điện tử và chữ ký trực tuyến đầu tiên tại Việt Nam đã chính thức mở cửa.
Với hệ thống Ezlaw, người Việt Nam nay đã có thể tạo, gửi và ký các thỏa thuận dân sự, thương mại ngay trên máy tính, điện thoại hay máy tính bảng của mình.
Ezlaw không chỉ là giải pháp đảm bảo quyền lợi của mọi cá nhân trước pháp luật, mà còn là một giải pháp tạo niềm tin trong thời đại công nghệ số.
0 Nhận xét